Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
Po roku 1945 na Pomorzu Zachodnim powstały swoiste enklawy kulturowe, a ich ośrodki w wielu przypadkach stanowili cymbaliści, których wysiedlono Kresów Wschodnich drugiej Rzeczpospolitej na tzw. Ziemie Odzyskane. Rozproszeni na całym Pomorzu Zachodnim zachowali, często nieuświadomione, charakterystyczne cechy wykonawcze, pełne tradycyjnych manier, jakby zastygłe w pewnej formie historycznej. Można zatem powiedzieć, że na Pomorzu Zachodnim mamy cymbalistów, którzy zachowali ciągłość gry na cymbałach od wieku dziewiętnastego. Niestety precyzyjniejszym jest tu określenie mieliśmy, bowiem w roku 2014 nie żyje już żaden z mistrzów-pionierów gry na cymbałach, którzy wnieśli niemały wkład w stabilizację społeczną tych ziem, zwłaszcza w pierwszym okresie. Na szczęście pozostali ich uczniowie i to całkiem spora grupa, oni właśnie kontynuują grę na cymbałach, przybliżając swoistą filozofię muzykowania swoich mistrzów, a jednocześnie wnoszą do kultury regionu współczesny styl gry na tym instrumencie. Po 1945 roku dość wyraźnie zaznaczają się w regionie dwa okresy budowy cymbałów. Okres pierwszy zamyka się w latach 1945-1952, charakteryzował się tym, że instrumenty budowali niemal wyłącznie cymbaliści osadnicy z Kresów, którzy nie przywieźli ze sobą instrumentów muzycznych, a chcieli na nich grać. Każdy muzykant budujący wówczas cymbały posługiwał się własną techniką i używał rożnych materiałów. Różnorodność materiałów do produkcji instrumentu podyktowana była głównie możliwością ich zdobycia lub jak najłatwiejszego przystosowania. Używano często desek ze starych poniemieckich mebli, kołki do strojenia strun ze zniszczonych pianin lub cytr, a struny zdobywano poprzez wyplatanie pojedynczych drutów ze stalowych lin. Nic zatem dziwnego, że dość często pojawiały się konstrukcje kuriozalne. Najczęstszy błąd polegał na tym, że budowniczy niewłaściwie obliczył wytrzymałość materiału, bądź użył surowca nieodpowiedniego i po krótkim czasie eksploatacji instrument wyraźnie się odkształcał. Początek okresu drugiego budowy cymbałów możemy określić na połowę lat siedemdziesiątych, rozpoczął się wówczas proces kształtowania cymbałów zachodniopomorskich. Ich budową z konieczności zajęli się ponownie cymbaliści, którzy nadal uczyli się na własnych błędach, ale pod ich nadzorem kilka egzemplarzy wykonali także stolarze. Wzorcem były cymbały kresowe pochodzące przeważnie z terenów wileńskich, ale też instrumenty z innych regionów Kresów. Modyfikowanie cymbałów na Pomorzu Zachodnim to proces dość długi, pełen prób, a czasem niepowodzeń. Powoli zaczęto budować cymbały o szerszych możliwościach technicznych i muzycznych. Osiągnięto je głównie przez powiększenie wymiarów instrumentu, odpowiednie wzmocnienie jego konstrukcji, zwiększenie liczb pasm strun i wprowadzenie stroju chromatycznego. Modelowy instrument zachodniopomorski, wypracowany głównie przez cymbalistę Edwarda Mojsaka, ma 19 pasm i chromatyczny strój, jego podstawą jest nadal pudło rezonansowe w kształcie trapezu, ale nowatorski jest system wzmocnień wewnątrz pudła i innych elementów konstrukcyjnych. Cymbały stały się ważną częścią składową współczesnej ludowej kultury muzycznej Pomorza Zachodniego.
Edward Mojsak urodził się we wsi Winkowce koło Lidy (woj. nowogródzkie) najmłodszych lat stykał się z muzyką ludową, chociażby dla tego, że jego ojciec był wiejskim muzykantem i grał w kapeli na skrzypcach. Zanim rozpoczął naukę w szkole podstawowej, otrzymał od krewnego cymbały i na nich rozpoczął naukę gry. Podczas wojny był uczniem szkoły podstawowej w Lidzie z polskim językiem wykładowym i szkolną orkiestrą, w której grał na cymbałach. Za przynależność do partyzanckiego oddziału AK trafił do radzieckiego więzienia, a następnie do obozu pracy. Tam od niechybnej śmierci uratowała go muzyka, a konkretnie gra na akordeonie, który do obozu przywiozła mu matka. W 1948 r. przybył do Polski, zatrzymał się w Poznaniu już po kilku dniach został uczniem tamtejszych szkół: muzycznej dla dorosłych i średniej ogólnokształcącej. Od 1953 r., edukację kontynuował w Szczecinie w średniej szkole muzycznej i Wyższej Szkole Ekonomicznej, ale choroba przerwała jego plany i zmusiła do wyjazdu do Chojny. Tam szybko nawiązał kontakty z młodzieżą i założył zespół folklorystyczny, który później nazwano „Zespół Pieśni i Tańca Ziemi Chojeńskiej”, przyjął też propozycje dyrektora tamtejszego Liceum Pedagogicznego i został nauczycielem muzyki w tejże szkole. W roku 1958 przeniósł się i osiedlił, w Gryfinie, jako nauczyciel założył i prowadził wiele zespołów szkolnych. Nie ograniczał się tylko do zespołów ludowych, prowadził m.in. 60-osobowy chór, 20-osobową orkiestrę dętą, 30-osobową orkiestrę symfoniczną oraz zespół gitarowy z organami i solistką. Prowadził też „Kameralną Orkiestrę Symfoniczną”, której skład tworzyli nauczyciele śpiewu szkół powiatu gryfińskiego. Nie mogło zabraknąć najbliższych jego sercu kapel ludowych posiadających w swym składzie cymbały i wykonujących repertuar kresowy. Prowadził je w Liceum Ogólnokształcącym w Gryfinie, przy Zespole Szkól Zawodowych w tym mieście oraz w Specjalnym Ośrodku Szkolno- Wychowawczym w Gryfinie. Edward Mojsak po pięciu latach studiów w filii szczecińskiej Państwowej Wyższej Szkoły Muzycznej w Poznaniu uzyskał upragniony tytuł magistra sztuki. W 1975 r. założył w Gryfinie kapelę cymbalistów, pod nazwą „Kapela Ludowa Wacława Suzynowicza z Wełtynia” występowała na terenia województwa szczecińskiego, przygrywała też w Warszawie w Hotelu „Domu Chłopa”, podczas prezentacji dorobku województwa szczecińskiego w stolicy. Powstanie tej kapeli pobudziło narodziny wielu innych kapel z cymbałami w składzie. Założone i prowadzone przez niego zespoły ludowe, ale także i inne, odnosiły znaczące sukcesy, które dla młodych wykonawców miały także aspekt wychowawczy. Muzyką ludową stawiał czoło modom w kulturze popularnej, konkurował ze środkami masowego przekazu, popularyzujących inne formy rozrywki i wychodził z tych zmagań Jego sztandarowym pomysłem, zrealizowanym, wspólnie z instytucjami kulturalnymi Gryfina były Ogólnopolskie Turnieje Instrumentalistów Ludowych w Gryfinie. Była to w okresie powojennym jedyna na Pomorzu Zachodnim wyspecjalizowana impreza skupiająca cymbalistów z Polski. Gryfiński festiwal nie tylko przybliżył mieszkańcom regionu dawną kulturę muzyczną Polski, ale przyczynił się do wykreowania jej nowej formy z udziałem Za sprawą E. Mojsaka po raz pierwszy podjęto w ognisku muzycznym w Gryfinie, a tym samym i na Pomorzu Zachodnim, skuteczną próbę usystematyzowanej nauki gry na instrumentach ludowych w tym także na cymbałach. Potrzebna okazała się fachowa literatura muzyczna. Takiej jednak nie było w Polsce, trzeba było ją stworzyć czyli napisać. I taką literaturę w postaci szkoły gry na cymbałach, jedyną w Polsce napisał Edward Mojsak. O mistrzu Edwardzie należy także powiedzieć jako o uznanym ludowym lutniku budującym głównie cymbały, których wykonał ponad trzydzieści. Jego modelowy instrument zachodniopomorski, bo tak o budowanych przez niego cymbałach można powiedzieć, ma 19 pasm i chromatyczny strój. Wykonane przez mistrza Edwarda cymbały charakteryzują się starannym wykończeniem i dużą odpornością na deformację. Jako jedyny wśród cymbalistów-lutników w Polsce opracował Poradnik budowy cymbałów, według którego zbudowano już kilkanaście instrumentów Edward Mojsak, artysta, nauczyciel, animator życia kulturalnego, multiinstrumentalista, ludowy-lutnik, kompozytor, autor tekstów, całe swoje życie poświęcił muzyce. Był odważny i charyzmatyczny w codziennym działaniu, nie narzekał na trudności, pewnie dla tego, że miał dusze społecznika i świadomość, że talentu nie można zmarnować. Swoją pracą i pasją przyczynił się wydatnie do ulokowania regionu zachodniopomorskiego na mapie Polski, jako wyrazistego regionu etnomuzycznego.
